10 Nisan 1845 yılında kurulan ülkemizin güzide kurumlarından Emniyet Teşkilatı 179. yıl dönümünü kutluyor. Yazıma başlamadan önce vatan için canlarını feda eden şehitlerimizi minnetle anar, gazilerimize şükranlarımızı sunarım. Polis bayramı, polis haftası gibi tanımlamalarla karşımıza çıkan bu önemli gün aslında Emniyet Teşkilatında bariyer taşıyan işçisinden en tepede bulunan Emniyet Genel Müdürüne kadar her sınıf ve rütbeden emeği geçen tüm personeli kapsayan bir haftadır.
Emniyet Genel Müdürlüğünde (EGM) Emniyet Hizmetleri Sınıfı (EHS), işçi, Yardımcı Hizmetler Sınıfı (YHS), Teknik Hizmetler Sınıfı (THS), Genel İdare Hizmetleri Sınıfı (GİH), gibi birçok sınıftan yaklaşık 330.000 personel görev yapmaktadır. Bu kadar büyük bir aile olmak büyük sorumlulukları ve sorunları da beraberinde getirmektedir elbette.
İcra ettiği görev icabı her dönem göz önünde olan, zaman zaman büyük övgüler alırken zaman zaman da eleştirilerin odağında olan Emniyet Teşkilatı dünyada birçok polis teşkilatına eğitimler veren özellikle de Terörler Mücadele, Kriminal ve Siber Suçlarla Mücadele branşlarında birçok polis teşkilatının referans aldığı bir birimdir.
Peki bu kadar başarılı bir teşkilatta yapılması gereken hiçbir şey yok mu? Personelin hiç mi talebi yok? Elbette var, şimdi sırayla kimseyi eleştirmeden, kırmadan dökmeden, ama gerçekleri de ortaya koyarak kısa kısa EGM bünyesinde görev yapan her sınıf ve rütbeden personelin taleplerine bir göz atalım.
Yardımcı Hizmetler Sınıfı (YHS)
Emniyet Teşkilatında sayıları yaklaşık 4600 civarı olan YHS sınıfı personel var. 1965 yılında yürürlüğe giren Devlet Memurları Kanunu’na tabii YHS personelinin birçoğu artık kanunun ilk çıktığı dönemler gibi kanunda tanımlanan haliyle vasıfsız değil, tam tersine birçoğu meslekten önce veya meslek içerisinde üniversite okumuş ve belirli bir teknik bilgisi olan personelden oluşmaktadır. Kamuda sayıları 110.000 olan bu hizmet sınıfı personel 2019 yılında Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile GİH sınıfına aktarılan mübaşirler gibi sınıf aktarımı istemektedir, eğer halihazırda bu mümkün değilse en azından EGM kendi içerisinde daha fazla unvan değişikliği sınavı açarak ve kontenjanları yüksek tutarak kendi personelinden daha verimli faydalanması sağlanabilir.
Genel İdare Hizmetleri Sınıfı (GİH)
EGM’de maalesef diğer bir sorun, yan yana çalışan aynı hizmet sınıfında olan 2 personelin birinin 3600 ek göstergeden faydalanırken diğerinin faydalanamaması. 1993 yılında yapılan alımla GİH sınıfında istihdam edilen, birçoğunun üniversite mezunu olduğu, içlerinde o dönemlerde puanları TIP Fakültesi ile yarışan Orman Mühendisliği gibi teknik fakültelerden mezun olan birçok personel halihazırda 3600 ek göstergeden faydalanamaz iken yan masasında 10 yıllık polis memurluğundan sonra sağlık ya da eş durumu gibi sebeplerle GİH sınıfına aktarılan personel bu ek gösterge hakkından faydalanabilmektedir. Yine aynı şekilde sivil memur olarak kritik şubelerde de görev yapan bu hizmet sınıfı personel görev yaptığı süre zarfında faydalandığı harçsız silah taşıma ruhsatından emekli olduktan sonra faydalanamamaktadır.
Çarşı Mahalle Bekçileri (ÇMB)
Gece kartalları Çarşı Mahalle Bekçileri (ÇMB) sadece geceleri görev yapmalarına karşı emsalleri olan Polis Memurları gibi yıpranma hakkından faydalanmamaktadır. Gece çalışmanın yoğunluğu ve stresi düşünüldüğünde polislerde olduğu gibi bu haktan ÇMB’lerinde faydalanmaları elzemdir.
Polis Memurları
2023 verilerine göre Emniyet Teşkilatında yaklaşık 259.000 polis memuru görev yapmaktadır. Toplam her sınıftan 330.000 personelin görev yaptığı düşünülürse aslında emniyetin yükünün büyük bir kısmını polis memurlarının çektiğini görülmektedir. Fakat çekilen yükün yanında aslında en büyük cefayı da polis memurlarının çektiği görülmektedir. Geçtiğimiz aylarda görsel ve yazı basında polis memurlarının 2. Şark hizmeti kalktı denilmesine rağmen personele hala tebligatlar gelmeye devam etmekte, bu belirsiz durum polislerin acaba, ya gidersem endişesini gün yüzüne çıkarmaktadır. Daha önce söz verildiği gibi 2. Şark görevinin tamamen kaldırılması gerekmektedir.
Görevlendirme ve çalışma saatlerinin kanun ile garanti altına alınması ile saat başı ücret ödeme sistemi ile keyfi ve fazladan görevlendirmelerin önüne geçilmelidir.
Özellikle 8/24 sisteminin mutlak suretle uygulanması personelin moral ve motivasyonun artmasına ve görevinde daha etkin ve verimli olmasına yol açacağı şeklinde memurlar arasında yaygın bir inanç mevcuttur.
Özlük hakları Türk Silahlı Kuvvetlerinde görev yapan astsubaylara eşitlenmelidir. Mesai mefhumu gözetmeksizin bayram ve yılbaşı gibi özel günlerde herkesin tatil yaptığı, dinlendiği zamanlarda görev yapan bekçi, polis memuru, amir ve müdür kesinlikle fazla mesai ücreti almalıdır. Ayrıca mevcut şartlarda fazla mesai ücretleri enflasyon da göz önünde bulundurularak yeniden düzenlenmelidir.
Değişen ve gelişen dünyada ortalama yaşam süresinin artması, mesleğe kabul yaşının 30’lu yaşlara dayanması emeklilik sisteminin yeniden gözden geçirilmesi talebini doğurmuştur. Polis Memurlarının 55 yaşında zorunlu emekli edilmesi henüz lise-üniversite çağında eğitim alan çocukları için alışveriş merkezlerinde, güvenlik şirketlerinde ve yakın koruma hizmetlerinde çalışarak emekli olsalar bile ek iş yapmak zorunda kaldıkları gözlemlenmektedir. Mesleğinde en az 25 yıl tecrübe edinmiş bu kişilerin zorunlu emeklilik yerine tercihli emeklilik sistemine geçilerek isteyenin 55 yaşında emekli olması, devam etmek isteyen personelin ise 58 yaşına kadar özlük haklarından herhangi bir kayıp olmamak koşullu ile 55 yaşından 58 yaşına kadar istediği kadar çalışabilmesi ve 55-58 yaş aralığında emekli olduğu yaşın yaş haddi kabul edilmesi tecrübeli memurlardan faydalanma anlamında teşkilata olumlu yansıyacağı değerlendirilmektedir.
Özellikle başpolislik mesleğinden komiser yardımcılığına geçiş yaşının olmaması amir olarak hizmet ve tecrübelerinden faydalanılacak yaşta zorunlu emeklilik yaşının gelmesi nitelikli personel kaybı olarak değerlendirilmektedir.
Polis Amirleri
Polis teşkilatında 2019 yılına kadar akademi mezunu olanların (A) grubu amir, polislik mesleğini yapmakta iken amirlik sınavlarına girerek başarılı olanların ise (B) grubu amir olarak isimlendirildiği, akademi mezunu (A) grubu komiserlerin 4 yılda, meslekten geçen (B) grubu komiserlerin ise 6 yılda terfi aldığı bir sistem mevcuttu. 2019 yılında yapılan düzenleme ile aradaki ayrım ortadan kaldırılmış ve tüm amirlerin terfi şartları eşitlenmişti. Bu düzenlemede Aralık 2019 tarihi baz alındığı için 2005 yılında sınavı kazanıp amir sınıfı olarak mesleğe devam edenlerin 2-4 yıl arasında değişen kıdemden dolayı hak kayıpları mevcuttur, yapılacak düzenleme ile bu hak kaybının da ortadan kaldırılması en büyük taleplerden bir tanesidir.
Polis Müdürleri
15 Temmuz darbe girişimi sonrası ortaya çıkan mevcut şartlar ve tecrübeli yönetici ihtiyacından dolayı üst kademe Müdür sınıfı personelin yaş ve özlük hakları yeniden düzenlenerek özellikle Türk Silahlı Kuvvetleri’ndeki yapıya benzer bir sisteme geçiş yapılmalı ve üst düzey yönetim kadrosunun yaş haddi 65 olacak şekilde düzenlenmeli, özlük hakları da TSK’daki mevkidaşları ile eşitlenmelidir.
Polis Bakım ve Yardım Sandığı (POLSAN)
POLSAN teşkilatta en çok eleştirilen konuların başında gelmektedir. TSK’daki Ordu Yardımlaşma Kurumu (OYAK) ile sık sık karşılaştırılan ve beklentilerin çok uzağında temettü verdiği, üyelerine kredi konusunda yeterince yardımcı olmadığı ve uygun Şartlarda konut ve taşıt kampanyalarını yapmadığı gerekçesiyle sık sık eleştirilmektedir.
Özellikle zorunlu üyelik ve üyelikten ayrılmanın kapalı olması gibi nedenlerle olumsuz bir düşüncenin hâkim olduğu POLSAN ile ilgili daha önce Emniyet Teşkilatı Sendikası tarafından memnuniyet ve taleplere dair bir anket çalışması yapılmış ve sonuçları yetkililere sunulmuştu. Bu çalışmanın sonuçları gözardı edilmez ve o doğrultuda çalışmalar ve düzenlemeler yapılırsa POLSAN ile ilgili olumlu gelişmeler kaçınılmaz olacaktır. POLSAN’da yeni göreve seçilen yönetim ile geleceğe dair olumlu adımlar atılacağına dair pozitif havanın biran evvel hayata geçirilmesi ile fikirlerin değişeceği aşikardır.
Aslında Emniyet Genel Müdürlüğünde özellikle polis memurlarının çalışma şartlarını olumlu şekilde düzenleyen bir çalışma yapılmış ve milletvekillerince kanun teklifi olarak Türkiye Büyük Millet Meclisine (TBMM) sunulmuş fakat kanunlaşmadan rafa kalkmıştı.
Kanun teklifi ile 40 saati aşan çalışmalar için 100 saate kadar fazla mesai ödenmesi, ayrıca 100 saati aşan durumlarda da her 8 saat için fazladan 1 gün izin verilmesi amaçlanmış,
10 yılını doldurmamış memurların da yıllık izinlerinin 30 güne çıkartılması ve mazeret izinlerinin de yıllık 30 güne çıkartılması,
isteyen memurların tercihli emeklilik sistemi ile hak kaybı olmadan fazladan 1-3 yıl daha fazla çalışabileceği,
fazla çalışma ücreti adı altında ödenen ücretin güvenlik tazminatı şeklinde ücretlerinde güncellenerek değiştirilmesi gibi değişiklikleri içermekteydi.
Çalışma saatlerinin kanun ile hükme bağlanması, keyfi ve fazladan görevlendirmelerin önüne geçmek için saat başı ücret ödenmesi gibi teşkilatta olumlu karşılanacak değişiklikler için çalışma başlatan Sayın Emniyet Genel Müdürü, Genel Müdür Yardımcıları ve kanun teklifine destek veren İçişleri Bakanı Sayın Ali YERLİKAYA aslında bu olumlu değişime dair çalışmaları ile takdiri hak etmişlerdir. Bu yönetim bu teşkilat için bir umut, bir başlangıç olabilir.
Emniyet Genel Müdürlüğü tepe yönetiminin bu anlamda kader birliği yaptığı bu teşkilat mensuplarına gerekli ve elzem düzenlemeleri yapacağına dair umutlar yeşermiştir. Sayın YERLİKAYA’nın Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde görev yapan her sınıftan personele geçmiş dönemlerde verilen ama yerine getirilmeyen ve çözümsüz kalan birçok sorun ile bizzat ilgileneceğine ve teşkilatın sesine kulak vereceğine olan beklenti her geçen gün artmaktadır. Teşkilatı doğrudan etkileyen, büyük badireler atlatan ve daha doğru tabirle memurundan amirine bedel ödeyen bu teşkilatın evlatlarına sahip çıkılmasının zamanı gelmiştir.
Yazımızın en başında belirttiğimiz üzere dünyadan birçok polis teşkilatının örnek aldığı bu güzide kurumumuzda elbette eksikler ve talepler olacaktır. Bizler dilimizin döndüğünce talepleri dile getirdik, bu teşkilat her sınıf, kademe ve rütbeden personeli ile bir bütündür, bir ailedir. Belki bahsettiğimiz sorunlardan birçoğu kanuni değişiklik gerektirecek düzenlemelerdir ama en azından EGM bu değişiklikleri gündeme taşıyarak yapılacak bir düzenlemeye vesile olabilir.
Emniyet Teşkilatının 179. Yılını kutlar, görev yapan her bir ferdine görevlerinde başarılar dilerim.
Tercüman Gazetesi
Selim Günay
15 Nisan 2024