Türkiye’de memur statüsünde çalışan bir kişi, engelli raporu aldıktan sonra engelli kadrosuna geçiş yaparsa, maaş ve emeklilik hakları üzerinde bazı etkiler olabilir. Ancak bu etkiler, duruma ve mevcut mevzuata bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Aşağıda bu konuyu detaylı bir şekilde ele alıyorum:

1. Maaş Üzerindeki Etki

  • Engelli Kadrosuna Geçiş ve Maaş: Memur olarak çalışırken engelli raporu alıp engelli kadrosuna geçmek, maaşınızı doğrudan düşürmez. Memur maaşınız, kademe, derece, ek gösterge ve diğer unsurlara bağlı olarak hesaplanır ve engelli kadrosuna geçiş bu unsurları değiştirmez. Ancak, engelli kadrosuna geçişle birlikte bazı ek haklar ve indirimler devreye girebilir:
  • Vergi İndirimi: %40 ve üzeri engelli raporuyla, gelir vergisi indiriminden faydalanabilirsiniz. Bu, maaşınızdan kesilen gelir vergisinin azalması anlamına gelir ve net maaşınızda bir artış sağlayabilir. Vergi indirimi, engelli rapor oranına göre farklılık gösterir (1. derece, 2. derece, 3. derece sakatlık indirimi).
  • Çalışma Koşulları: Engelli kadrosuna geçen memurlar, engellilik durumlarına uygun işlerde çalıştırılır ve gece nöbeti veya vardiyası gibi görevlerden muaf tutulabilir. Bu, maaşta bir değişikliğe yol açmasa da çalışma koşullarınızı etkileyebilir.
  • Maaş Düşüşü Olur mu?: Genel olarak, engelli kadrosuna geçiş nedeniyle maaşınızın düşmesi beklenmez. Ancak, eğer görev veya pozisyon değişikliği (örneğin, daha düşük ek göstergeli bir kadroya geçiş) söz konusu olursa, bu durum maaşınızı etkileyebilir. Bu, nadiren olur ve genellikle engelli memurun rızasına bağlıdır.

2. Emeklilik Üzerindeki Etki

  • Erken Emeklilik Hakkı: %40 ve üzeri engelli raporu alan memurlar, erken emeklilik hakkından yararlanabilir. Türkiye’de engelli memurların emekliliği, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na göre düzenlenir:
  • 1 Ekim 2008 Öncesi İşe Girenler: Eğer memuriyetiniz 1 Ekim 2008 tarihinden önce başladıysa, 5434 sayılı Kanun’a tabisiniz. Bu durumda, %40 ve üzeri engelli raporu ile 15 yıl hizmet süresi ve 5400 prim günüyle emekli olabilirsiniz. Yaş şartı aranmaz.
  • 1 Ekim 2008 Sonrası İşe Girenler: 5510 sayılı Kanun’a tabisiniz. %40-%49 engelli oranı için 18 yıl sigortalılık süresi ve 4100 prim günü gerekir. Daha yüksek engelli oranlarında (örneğin %50-%59) bu süre 16 yıl ve 3700 prim gününe düşer.
  • Emekli Maaşı: Engelli kadrosuna geçiş, emekli maaşınızı doğrudan düşürmez. Emekli maaşı, prim gün sayısı, hizmet süresi ve ödenen prim miktarına bağlıdır. Erken emeklilik, daha az prim günüyle emekli olmanızı sağlasa da, bu durum maaşınızı bir miktar etkileyebilir. Örneğin, daha kısa hizmet süresi ve prim günüyle emekli olursanız, emekli maaşınız normal emekliliğe kıyasla daha düşük olabilir. Ancak, engelli raporuyla emekli olan memurlar için emekli maaşı genellikle 1900-2100 TL aralığında başlar (2023 verilerine göre, bu rakam her yıl güncellenir).
  • Malulen Emeklilik ile Karşılaştırma: Malulen emeklilik, %60 ve üzeri çalışma gücü kaybı gerektirir ve engelli emekliliğinden farklı şartlara sahiptir. %40 raporunuz varsa malulen emeklilik değil, engelli erken emekliliği hakkından yararlanırsınız.

3. Engelli Kadrosuna Geçmenin Avantajları ve Dezavantajları

  • Avantajlar:
  • Erken Emeklilik: Yaş şartı aranmadan, daha kısa hizmet süresi ve prim günüyle emekli olabilirsiniz.
  • Vergi İndirimi: Net maaşınızda artış sağlayabilir.
  • Çalışma Koşulları: Engellilik durumunuza uygun işlerde çalışma ve gece nöbetinden muafiyet gibi haklar.
  • Ek Haklar: Engelli kimlik kartıyla toplu taşıma, müze girişleri gibi alanlarda indirimlerden faydalanabilirsiniz.
  • Dezavantajlar:
  • Erken emeklilik, daha az prim günüyle emekli olmanızı sağlasa da, emekli maaşınızın normal emekliliğe göre daha düşük olmasına yol açabilir.
  • Eğer engelli kadrosuna geçiş, mevcut pozisyonunuzda bir değişikliğe (örneğin, daha düşük ek göstergeli bir kadroya geçiş) neden olursa, bu durum maaş ve emekli maaşınızı etkileyebilir.

4. Başvuru Süreci

  • Sağlık Kurulu Raporu: Engelli raporu, SGK tarafından yetkilendirilmiş sağlık kuruluşlarından alınmalıdır. Bu rapor, engelli emekliliği veya vergi indirimi için temel belgedir.
  • SGK’ya Başvuru: Erken emeklilik için SGK’ya başvurmanız gerekir. Memurlar için bu başvuru, çalıştığınız kurum aracılığıyla SGK Kamu Görevlileri Emeklilik Daire Başkanlığı’na yapılır.
  • Vergi İndirimi: Vergi indirimi için bağlı bulunduğunuz vergi dairesine veya İstanbul gibi büyük şehirlerde ilgili birimlere başvurabilirsiniz.

5. Öneriler

  • Mevcut Durumunuzu Değerlendirin: Engelli kadrosuna geçmeden önce, mevcut kademe, derece ve ek göstergenizi kontrol edin. Kadro değişikliği maaşınızı etkileyecekse, bunu SGK veya kurumunuzun insan kaynakları birimiyle görüşün.
  • SGK ile İletişim: Emeklilik şartlarınızı ve olası maaş etkisini öğrenmek için SGK’ya başvurarak detaylı bilgi alabilirsiniz.
  • Vergi İndirimi Başvurusu: Net maaşınızı artırmak için hemen vergi indirimi başvurusu yapmayı düşünebilirsiniz.
  • Uzman Danışmanlığı: Bir sosyal güvenlik uzmanı veya avukattan destek alarak, durumunuza özel en avantajlı yolu belirleyebilirsiniz.

Sonuç

%40 engelli raporuyla engelli kadrosuna geçmek, maaşınızı düşürmez; aksine, vergi indirimiyle net maaşınızda artış olabilir. Emeklilik açısından, erken emeklilik hakkından faydalanabilirsiniz, ancak daha az prim günü ve hizmet süresiyle emekli olmanız durumunda emekli maaşınız normal emekliliğe göre daha düşük olabilir.

Mevcut durumunuzu ve haklarınızı detaylıca değerlendirmek için SGK’ya veya bir uzmana danışmanız faydalı olacaktır.

Emniyet Teşkilatı Sendikası olarak sorumluluk reddi yapıyoruz.